,,Cóż to jest prawda?". Argumentacja z prawdy za najwyższą wiarygodnością chrześcijaństwa na kanwie twórczości Josepha Ratzingera
[‘WHAT IS THE TRUTH?’: ARGUMENTATION FROM THE TRUTH FOR THE HIGHEST CREDIBILITY OF CHRISTIANITY BASED ON JOSEPH RATZINGER’S WORKS]
Badania naukowe, których rezultatem jest ta książka, były możliwe dzięki publikacji J. Ratzingera Opera omnia w języku polskim. Do 2018 r. zostały opublikowane tomy I-XIII. Na początku badań postawiłem jako najważniejsze ,,robocze” zadanie znalezienie odpowiedzi na pytanie: jak Ratzinger, jeden z najwybitniejszych teologów naszych czasów, uzasadnia najwyższą wiarygodność chrześcijaństwa? W rozdziale I starałem się przedstawić – cały czas na kanwie myślenia Ratzingera – ,,wyprowadzone” z Jezusa Chrystusa jako Pryncypium wszystkich pryncypiów inne pryncypia prawdy (pryncypia werytatywności). Jest ich wiele. Dokonałem ich systematyzacji i pogrupowania, stąd scharakteryzowałem pryncypia prymatu Boga (paragraf 2 A: dla Ratzingera prymat Boga jest pryncypium, dalej: pryncypium boskości Boga, pryncypium Objawienia, pryncypium daru-przyjmowania), pryncypia prymatu prawdy i prymatu rzeczywistości (paragraf 2 B: dla Ratzingera prymat prawdy i prymat rzeczywistości są pryncypiami myślenia, dalej: pryncypium całości, pryncypium podstawowego stosunku do rzeczywistości, pryncypium gwarancji, pryncypium zewnętrzności, pryncypium powszechności, pryncypium trwałości, pryncypium różnicy między językiem a rzeczywistością, pryncypium analogii, pryncypium konsekwencji, pryncypium krytycyzmu), pryncypia prymatu prawdy o człowieku (paragraf 2 C: dla Ratzingera prymat prawdy o człowieku jest pryncypium, dalej: pryncypium jedności, pryncypium confessio-metanoia, pryncypium osoby, pryncypium relacyjności-dialogiczności, pryncypium ograniczeń) oraz pryncypia prymatu Kościoła (paragraf 2 D: dla Ratzingera prymat Kościoła jest pryncypium, dalej: pryncypium paschalne, pryncypium wiary-nadziei-miłości, pryncypium gwaranta prawdy, pryncypium hierarchii prawd, pryncypium ,,ziaren” prawdy). Rozdział II monografii obejmuje cztery modele argumentacji z prawdy za najwyższą wiarygodnością chrześcijaństwa, które budowałem na kanwie twórczości Ratzingera: model fides et ratio, model wiary, model definitywnej nowości oraz model dialogu w prawdzie. Ratzinger nigdzie ich tak nie nazywa ani nie posługuje się określeniem ,,model argumentacji”. Jednak bezsprzecznie jest w jego tekstach ogrom myśli i przesłanek, często bardzo oryginalnych, które układają się w argumentację. Zdecydowałem się posłużyć pojęciem ,,model argumentacji”, by nawiązać do zaistniałem w teologii fundamentalnej tradycji wyróżniania modeli (A. Dulles, T. Dola) oraz z tej racji, że dobór przesłanek w ramach poszczególnych sposobów argumentacji może być inny od tego, który zaproponowałem, może być lepszy, właściwszy. Chodziło mi jednak o wyraźne wytyczenie kilku głównych kierunków (szlaków, rodzajów) wywodów argumentacyjnych. Rozdział III monografii nosi tytuł ,,Model prawdy o wątpliwościach co do najwyższej wiarygodności chrześcijaństwa”. On także jest modelem argumentacyjnym, lecz posiada zupełnie inny charakter i konstrukcję od pozostałych. Jest modelem ściśle apologijnym, czyli podającym konkretne wątpliwości i zarzuty oraz udzielającym na nie odpowiedzi. Są to następujące kwestie: dlaczego wiara nie chroni przed problemami i kryzysami? (paragraf 3 A); kruchość całości wiary i obojętność świata (paragraf 3 B); problem ukrytości Boga (paragraf 3 C); ,,Jezus nie był Mesjaszem” (paragraf 3 D); dlaczego orędzie Chrystusa dociera do znikomej części świata? (paragraf 3 E); problem teodycealny (paragraf 3 F); czym jest chrześcijaństwo? Co jest jego istotą? Gdzie jest prawdziwe chrześcijaństwo? (paragraf 3 G); ,,Kościół jest główną przeszkodą dla wiary i w wierze” (paragraf 3 H); problem świętości i nieświętości Kościoła oraz przynależności do niego (paragraf 3 I); czy nie należałoby chrześcijaństwa i Kościoła zacząć od początku? (paragraf 3 J). W zakończeniu monografii zawarłem podsumowanie rezultatów badań.
Ks. dr hab. prof. KUL Krzysztof Kaucha
Biogram naukowy Urodzony 1968 w Lublinie; studiował na Wydziale Teologii KUL; 1993 uzyskał tytuł magistra teologii na podstawie dysertacji Teologia objawienia i jej eklezjologiczne konsekwencje w pismach Avery Dullesa, napisanej pod kierunkiem ks. prof. M. Ruseckiego; 1998 uzyskał tytuł doktora teologii w zakresie teologii fundamentalnej na podstawie rozprawy Agapetologiczna wiarygodność chrześcijaństwa według Battisty Mondina; następnie był adiunktem Katedry Eklezjologii Fundamentalnej w Instytucie Teologii Fundamentalnej KUL oraz sekretarzem Stowarzyszenia Teologów Fundamentalnych w Polsce; 2008 habilitowała się na podstawie rozprawy Wiarygodność Kościoła w kontekście wyzwań współczesności europejskiej w świetle nauczania Jana Pawła II. Przedmiotem jego badań naukowych jest: argumentacja na rzecz wiarygodności chrześcijaństwa, zwłaszcza Kościoła, pogranicze filozofii i teologii (filozoficzne argumenty za istnieniem Boga, teologizująca filozofia), filozofia religii, teologia religii, eklezjologia fundamentalna.
